Trong thực tiễn tư vấn pháp lý, không ít người “ngã ngửa” khi biết rằng mình có thể phải cùng trả nợ với vợ/chồng, dù mình không đứng tên khoản vay. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp ngược lại: người cho vay tưởng rằng có thể đòi cả hai vợ chồng, nhưng lại không có cơ sở pháp lý để làm điều đó.

Vậy pháp luật quy định thế nào về trách nhiệm trả nợ trong thời kỳ hôn nhân? Khi nào thì cả hai vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm, và khi nào thì khoản nợ đó chỉ là “riêng ai nấy chịu”?

1. Nguyên tắc cơ bản: Nợ nào – trách nhiệm đó

Theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, tài sản và nghĩa vụ tài chính của vợ chồng được chia thành hai nhóm chính:

Tài sản chung và nghĩa vụ chung
Tài sản riêng và nghĩa vụ riêng

Do đó, nếu khoản vay được xác định là “nghĩa vụ chung” thì cả hai vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm liên đới, kể cả khi chỉ một người đứng tên vay. Ngược lại, nếu là “nghĩa vụ riêng”, thì người còn lại hoàn toàn không phải trả nợ.

2. Khi nào khoản vay được xem là nghĩa vụ chung?

Khoản nợ của một người trong thời kỳ hôn nhân sẽ được coi là nghĩa vụ chung nếu rơi vào một trong các trường hợp sau:

Phục vụ nhu cầu thiết yếu của gia đình
Ví dụ: vay tiền để mua thực phẩm, đóng học phí cho con, sửa nhà, trả viện phí, v.v.
Dù chỉ một người đi vay, nếu khoản vay dùng cho cuộc sống gia đình, thì người kia vẫn phải cùng trả nợ.

Vay để đầu tư, kinh doanh có sự thỏa thuận hoặc đồng thuận
Nếu vợ hoặc chồng vay tiền để kinh doanh, sản xuất và có sự cùng thống nhất, hoặc cùng hưởng lợi, thì cả hai phải cùng có trách nhiệm trả nợ.

Có ủy quyền hợp pháp
Ví dụ: vợ ủy quyền cho chồng vay để mua đất, hoặc ngược lại. Trong trường hợp này, hành vi vay được xem là đại diện cho cả hai.

3. Khi nào khoản vay là nghĩa vụ riêng?

Không phải cứ vay trong thời kỳ hôn nhân là “vợ chồng phải cùng trả”. Pháp luật cũng quy định rõ những trường hợp người kia không liên quan:

Vay để phục vụ nhu cầu cá nhân, không liên quan đến gia đình
Ví dụ: vay để mua xe sang, đầu tư cổ phiếu, đánh bạc, hoặc sử dụng cho người thứ ba mà người còn lại không hề hay biết.

Vay sau khi đã ly thân, không sống chung và không còn trách nhiệm tài chính chung
Dù chưa ly hôn, nhưng nếu chứng minh được không còn sinh hoạt chung và không có đóng góp vào đời sống gia đình, thì có thể được xem là nghĩa vụ riêng.

Không có sự thỏa thuận, không được ủy quyền và không vì lợi ích chung
Nếu bên cho vay không chứng minh được mục đích vay là vì lợi ích chung, thì không thể yêu cầu cả hai người trả nợ.

4. Bên cho vay cần lưu ý gì?

Nên làm rõ mục đích vay trong hợp đồng (đặc biệt khi chỉ một bên vợ/chồng ký)
Yêu cầu cả hai vợ chồng ký vào hợp đồng vay nếu muốn chắc chắn có thể đòi cả hai
Lưu giữ đầy đủ chứng từ chứng minh việc giải ngân, sử dụng tiền vay

5. Người bị đòi nợ “oan” phải làm gì?

Nếu bạn bị đòi nợ vì khoản vay của vợ/chồng mình mà không liên quan đến mình, bạn có quyền:

Yêu cầu Tòa án xác định nghĩa vụ riêng
Chứng minh mình không biết, không đồng ý, và không hưởng lợi từ khoản vay
Yêu cầu bên cho vay cung cấp bằng chứng chứng minh khoản vay là vì mục đích chung

Kết luận

Việc xác định vay nợ là nghĩa vụ chung hay riêng trong hôn nhân phụ thuộc vào mục đích vay, sự thỏa thuận và lợi ích thực tế mà khoản vay mang lại. Vợ chồng nên rõ ràng, minh bạch tài chính và có thỏa thuận bằng văn bản khi có các khoản vay lớn để tránh tranh chấp sau này.

Nếu bạn đang trong một tình huống pháp lý tương tự, hãy trao đổi với luật sư để được đánh giá và bảo vệ quyền lợi một cách chính xác nhất.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.