Trong thời đại toàn cầu hóa, việc giao dịch, kết hôn, hay hợp tác làm ăn với cá nhân, tổ chức nước ngoài ngày càng phổ biến. Nhưng khi “cơm không lành, canh không ngọt”, phát sinh tranh chấp, một câu hỏi lớn được đặt ra: Nếu một bên đang ở nước ngoài, thì phải nộp đơn khởi kiện ở đâu? Tòa án nào tại Việt Nam có thẩm quyền giải quyết?

Bài viết này sẽ giúp bạn gỡ rối vấn đề phức tạp này một cách đơn giản nhất.

“Yếu Tố Nước Ngoài” Là Gì?

Trước hết, chúng ta cần hiểu khi nào một vụ án dân sự được xem là có “yếu tố nước ngoài”. Theo luật Việt Nam, đó là khi:

Có ít nhất một trong các bên là người nước ngoài, cơ quan, tổ chức nước ngoài.
Các bên đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam nhưng việc xác lập, thay đổi, thực hiện hay chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài.
Đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài (ví dụ: tranh chấp một căn nhà ở Pháp).

Khi vụ việc của bạn rơi vào một trong các trường-hợp trên, việc xác định Tòa án có thẩm quyền sẽ tuân theo các quy tắc riêng.

Bước 1: Tòa Án Việt Nam Có Quyền Xử Không?

Đây là câu hỏi đầu tiên cần trả lời. Về nguyên tắc, Tòa án Việt Nam có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp dân sự có yếu tố nước ngoài nếu:

Bị đơn (người bị kiện) là cá nhân cư trú, làm ăn, sinh sống lâu dài tại Việt Nam hoặc là tổ chức có trụ sở, chi nhánh tại Việt Nam.
Nguyên đơn (người đi kiện) cư trú tại Việt Nam (áp dụng cho một số trường hợp đặc biệt như ly hôn).
Quan hệ tranh chấp được thực hiện hoàn toàn hoặc một phần tại Việt Nam.
Bất động sản đang tranh chấp nằm trên lãnh thổ Việt Nam.
Các bên thỏa thuận chọn Tòa án Việt Nam để giải quyết.

Lưu ý đặc biệt: Có những vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết riêng biệt của Tòa án Việt Nam. Ví dụ, các tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu bất động sản tại Việt Nam thì chỉ có Tòa án Việt Nam mới được quyền xét xử, bất kể các bên có thỏa thuận khác.

Bước 2: Nộp Đơn Ở Tòa Cấp Tỉnh Hay Cấp Huyện?

Sau khi xác định Tòa án Việt Nam có thẩm quyền, bước tiếp theo là xác định đúng cấp Tòa án. Quy tắc chung rất dễ nhớ:

⚖️ Tòa án nhân dân cấp Tỉnh/Thành phố trực thuộc Trung ương là nơi có thẩm quyền giải quyết các vụ án dân sự có yếu tố nước ngoài ở vòng sơ thẩm.

Trừ một số trường hợp ngoại lệ (ví dụ: tranh chấp về lao động mà người lao động là công dân Việt Nam làm việc cho doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam có thể do Tòa án cấp huyện giải quyết), hầu hết các vụ việc có người ở nước ngoài, tài sản ở nước ngoài… bạn cần tìm đến Tòa án cấp Tỉnh.

Ví dụ: Bạn ở Quảng Ninh, muốn ly hôn với chồng đang định cư ở Mỹ. Tòa án có thẩm quyền giải quyết sẽ là Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh.

Bước 3: Tòa Án Tỉnh Nào Sẽ Thụ Lý?

Xác định được phải nộp đơn ở Tòa án cấp tỉnh rồi, nhưng là tỉnh nào? Luật Tố tụng dân sự quy định thẩm quyền theo lãnh thổ như sau:

Nơi bị đơn cư trú, làm việc (nếu là cá nhân) hoặc có trụ sở (nếu là tổ chức): Đây là nguyên tắc ưu tiên hàng đầu.
- Ví dụ: Công ty bạn có trụ sở tại Hà Nội, kiện một công ty đối tác có trụ sở tại Singapore nhưng có văn phòng đại diện tại TP. Hồ Chí Minh. Bạn có thể nộp đơn tại Tòa án nhân dân TP. Hồ Chí Minh.
Nơi có bất động sản: Nếu tranh chấp liên quan trực tiếp đến bất động sản (nhà, đất…).
- Ví dụ: Bạn và anh trai (đang ở Canada) tranh chấp một mảnh đất do cha mẹ để lại ở Đà Nẵng. Tòa án có thẩm quyền là Tòa án nhân dân TP. Đà Nẵng.
Theo sự thỏa thuận của các bên: Các bên có quyền thỏa thuận bằng văn bản để chọn một Tòa án cụ thể giải quyết. Thỏa thuận này phải được lập trước khi xảy ra tranh chấp hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.

Lời Khuyên Hữu Ích

Kiểm tra hợp đồng: Trước khi khởi kiện, hãy kiểm tra kỹ lại hợp đồng hoặc các thỏa thuận giữa hai bên xem có điều khoản nào về việc lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp hay không.
Ủy quyền: Nếu bạn ở Việt Nam và kiện người ở nước ngoài (hoặc ngược lại), việc di chuyển để tham gia tố tụng rất tốn kém. Hãy cân nhắc việc ủy quyền cho luật sư hoặc người thân tin cậy tại Việt Nam để thay mặt bạn thực hiện các thủ tục pháp lý.
Tìm kiếm sự tư vấn chuyên sâu: Các vụ việc có yếu tố nước ngoài thường phức tạp hơn nhiều về thủ tục tống đạt văn bản, ủy thác tư pháp, thu thập chứng cứ… Do đó, việc tìm đến một văn phòng luật sư có kinh nghiệm trong lĩnh vực này là điều cần thiết để bảo vệ tốt nhất quyền lợi của bạn.

Hy vọng bài viết này giúp bạn có cái nhìn tổng quan và định hướng được các bước cần làm khi đối mặt với một tranh chấp dân sự xuyên biên giới.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp