Trong bối cảnh pháp luật đất đai có nhiều thay đổi quan trọng, việc sử dụng đất đúng mục đích tiếp tục là nghĩa vụ cốt lõi của mỗi công dân. Tình trạng sử dụng đất sai mục đích không chỉ phá vỡ quy hoạch chung mà còn khiến người vi phạm đối mặt với những chế tài nghiêm khắc hơn theo quy định mới.

Bài viết này đã được cập nhật đầy đủ theo Nghị định 123/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 04/10/2024 và thay thế hoàn toàn cho Nghị định 91/2019/NĐ-CP trước đây, giúp bạn nắm bắt thông tin chính xác nhất.

Thế nào là “sử dụng đất sai mục đích”?

Khái niệm này không thay đổi. Sử dụng đất sai mục đích là việc người sử dụng đất tiến hành các hoạt động trên thửa đất không đúng với mục đích đã được Nhà nước xác định trong các giấy tờ pháp lý như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyết định giao đất, cho thuê đất hoặc quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt.

Các ví dụ phổ biến vẫn là:

Xây nhà, nhà xưởng, quán ăn trên đất nông nghiệp (đất trồng lúa, cây lâu năm…).
Chuyển đất rừng sản xuất, rừng phòng hộ sang làm trang trại, khu du lịch sinh thái mà chưa có phép.
Sử dụng đất thương mại, dịch vụ để xây dựng căn hộ ở.

Mức xử phạt hành chính mới: tăng nặng và cụ thể hơn

Nghị định 123/2024/NĐ-CP đã điều chỉnh và làm rõ các mức phạt. Nguyên tắc chung vẫn được giữ nguyên: diện tích càng lớn, mức phạt càng cao và vi phạm tại đô thị (phường, thị trấn) sẽ bị phạt gấp đôi so với khu vực nông thôn (xã).

Dưới đây là bảng tóm tắt một số mức phạt mới áp dụng cho cá nhân vi phạm:

Hành Vi Vi Phạm	Diện Tích Vi Phạm (ha)	Mức Phạt tại Khu Vực Nông Thôn (VNĐ)
Chuyển đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp (không phải đất ở)	Dưới 0,02	3.000.000 – 7.000.000
	Từ 0,02 đến dưới 0,05	7.000.000 – 15.000.000
	Từ 0,05 đến dưới 0,1	15.000.000 – 30.000.000
	Từ 0,1 đến dưới 0,5	30.000.000 – 70.000.000
	Từ 0,5 trở lên	70.000.000 – 150.000.000
Chuyển đất trồng lúa sang đất ở	Dưới 0,01	20.000.000 – 30.000.000
	Từ 0,01 đến dưới 0,03	30.000.000 – 50.000.000
	Từ 0,03 đến dưới 0,05	50.000.000 – 100.000.000
	Từ 0,05 đến dưới 0,1	100.000.000 – 150.000.000
	Từ 0,1 trở lên	150.000.000 – 200.000.000
Chuyển đất nông nghiệp khác (không phải lúa, rừng) sang đất phi nông nghiệp	Dưới 0,05	3.000.000 – 5.000.000
	Từ 0,05 đến dưới 0,1	5.000.000 – 10.000.000
	Từ 0,1 đến dưới 0,5	10.000.000 – 20.000.000
	Từ 0,5 đến dưới 1	20.000.000 – 50.000.000
	Từ 1 đến dưới 2	50.000.000 – 100.000.000
	Từ 2 trở lên	100.000.000 – 150.000.000

Lưu ý cực kỳ quan trọng:

Mức phạt tại đô thị: Bằng 02 lần mức phạt tương ứng tại khu vực nông thôn. Mức phạt tối đa không quá 500.000.000 đồng đối với cá nhân và 1.000.000.000 đồng đối với tổ chức.
Đối với tổ chức: Mức phạt tiền sẽ gấp đôi mức phạt của cá nhân cho cùng hành vi.

Biện pháp khắc phục hậu quả nghiêm khắc

Song song với việc nộp phạt, người vi phạm bắt buộc phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả. Đây mới là phần gây ra nhiều tốn kém và hệ lụy nhất:

Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất: Phá dỡ công trình xây dựng trái phép (nhà cửa, nhà xưởng,…) và trả lại hiện trạng đất như trước khi vi phạm.
Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp: Toàn bộ khoản lợi thu được từ việc sử dụng đất sai mục đích (ví dụ: tiền cho thuê nhà, lợi nhuận kinh doanh) sẽ bị truy thu.
Buộc đăng ký đất đai theo đúng mục đích: Trong trường hợp việc chuyển mục đích đã phù hợp với quy hoạch được duyệt, cơ quan chức năng sẽ yêu cầu người vi phạm phải hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết.

Điểm mới cần lưu ý liên quan đến Luật Đất đai 2024: Đối với các trường hợp vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 01/07/2014, việc xử lý sẽ có những xem xét riêng theo quy định tại Điều 139 của Luật Đất đai 2024, có thể không áp dụng biện pháp buộc khôi phục tình trạng ban đầu nếu phù hợp quy hoạch và người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ tài chính. Đây là một điểm nhân văn nhưng cần được xem xét theo từng trường hợp cụ thể.

Lời Khuyên

Kiểm tra kỹ pháp lý: Luôn xác minh mục đích sử dụng đất trên Giấy chứng nhận và thông tin quy hoạch tại UBND cấp xã hoặc Phòng Tài nguyên và Môi trường trước khi thực hiện bất kỳ hoạt động nào.
Chủ động làm đúng thủ tục: Nếu có nhu cầu thay đổi mục đích sử dụng, hãy đến cơ quan có thẩm quyền để được hướng dẫn thủ tục xin phép. Chi phí và thời gian thực hiện đúng ngay từ đầu luôn ít hơn rất nhiều so với việc khắc phục hậu quả khi đã vi phạm.
Hợp tác khi đã vi phạm: Nếu đã lỡ vi phạm, việc thành thật khai báo và chủ động hợp tác với cơ quan chức năng để khắc phục là điều nên làm để có thể được xem xét giảm nhẹ khi ra quyết định xử phạt.

Việc tuân thủ đúng mục đích sử dụng đất không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là cách tốt nhất để bảo vệ tài sản và tránh những rủi ro tài chính nặng nề cho chính bạn và gia đình.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp