Khi Nào Cần Hủy Bỏ Di Chúc?

Bà Lan 78 tuổi đột ngột lập di chúc để lại toàn bộ tài sản cho người giúp việc, bỏ qua các con ruột. Gia đình nghi ngờ bà bị ép buộc vì thời điểm đó bà đang suy giảm trí nhớ nghiêm trọng. Liệu di chúc này có giá trị không? Đây là tình huống mà nhiều gia đình Việt đang phải đối mặt. Hãy cùng tìm hiểu khi nào di chúc có thể bị hủy bỏ và bạn cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình.

Di Chúc Hợp Pháp Cần Gì?

Theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc hợp pháp phải có đủ ba yếu tố:

Người lập phải tỉnh táo và tự nguyện: Không bị ép buộc, đe dọa hay lừa dối. Phải minh mẫn, hiểu rõ hành vi của mình.

Nội dung không vi phạm pháp luật: Không trái với điều cấm của luật hoặc đạo đức xã hội.

Đúng hình thức quy định: Di chúc viết tay phải có chữ ký, ngày tháng năm. Di chúc miệng cần ít nhất hai người chứng kiến và ghi lại trong 5 ngày.

Ba Trường Hợp Di Chúc Có Thể Bị Hủy

1. Di chúc bị ép buộc hoặc đe dọa

Dấu hiệu nhận biết:

Người lập bị đe dọa về tính mạng, sức khỏe, danh dự
Bị cưỡng ép tinh thần do phụ thuộc hoàn toàn vào người khác
Có sự chênh lệch lớn giữa ý muốn trước đó và nội dung di chúc
Lập di chúc trong hoàn cảnh khẩn cấp, không có lựa chọn

Ví dụ: Ông A sống cùng con trai út, bị ngăn cản gặp các con khác. Ông thường xuyên nghe câu “chỉ con chăm sóc cha, các anh chị không quan tâm.” Sau đó ông lập di chúc để lại toàn bộ tài sản cho người con này, dù trước đó từng nói muốn chia đều.

2. Người lập không có năng lực nhận thức

Các tình huống:

Bị Alzheimer, sa sút trí tuệ giai đoạn nặng
Đang hôn mê, mê sảng
Bị ảnh hưởng bởi rượu, ma túy khi lập di chúc
Đã được Tòa tuyên bố mất năng lực hành vi

Lưu ý: Không phải người bệnh là không thể lập di chúc. Vấn đề là tại thời điểm lập, họ có đủ minh mẫn không.

3. Sai hình thức pháp luật

Lỗi thường gặp:

Di chúc viết tay không có ngày tháng năm
Di chúc gõ máy tính rồi chỉ in ra ký
Di chúc miệng chỉ có một người chứng kiến
Di chúc miệng ghi lại sau 7-10 ngày (quá hạn 5 ngày)

Quy Trình Hủy Bỏ Di Chúc

Bước 1: Thu thập chứng cứ

Với di chúc bị ép buộc:

Tin nhắn, email thể hiện đe dọa
Lời khai của người thân, hàng xóm
Nhật ký của người quá cố
Bằng chứng về sự phụ thuộc (tài chính, sức khỏe)

Với di chúc của người mất năng lực:

Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc
Kết quả chẩn đoán của bác sĩ
Lời khai của người chăm sóc
Video, hình ảnh ghi tình trạng sức khỏe

Với di chúc sai hình thức:

Bản chính di chúc
Yêu cầu giám định chữ ký (nếu nghi giả mạo)

Bước 2: Tham vấn luật sư

Luật sư sẽ:

Đánh giá khả năng thắng kiện
Tư vấn chiến lược tố tụng
Chuẩn bị hồ sơ pháp lý
Đại diện tại phiên tòa

Bước 3: Nộp đơn khởi kiện

Nộp đơn tại: Tòa án nơi người quá cố cư trú cuối cùng

Nội dung đơn:

Thông tin các bên
Trình bày sự việc và lý do di chúc không hợp pháp
Căn cứ pháp lý (Điều 127, 630, 643 BLDS 2015)
Yêu cầu tuyên bố di chúc vô hiệu
Danh mục chứng cứ

Chi phí:

Lệ phí tòa: 3% giá trị tài sản (tối đa 500 triệu)
Phí giám định: 10-50 triệu
Phí luật sư: 50-200 triệu (tùy vụ việc)

Bước 4: Tham gia tố tụng

Giai đoạn chuẩn bị:

Tòa thụ lý và thông báo
Hòa giải (nếu có thể)
Yêu cầu giám định (chữ ký, tâm thần…)

Giai đoạn xét xử:

Các bên trình bày và tranh luận
Xuất trình chứng cứ
Tòa nghị án và tuyên án

Sau khi có bản án:

Có thể kháng cáo trong 15 ngày
Nếu thắng: tài sản chia theo pháp luật

Những Điểm Cần Lưu Ý

Thời hiệu khởi kiện

3 năm kể từ khi biết quyền lợi bị xâm phạm. Đừng chờ đến gần hết hạn vì chứng cứ sẽ khó tìm hơn.

Khả năng hòa giải

Trước khi đi kiện, cân nhắc hòa giải để:

Tiết kiệm thời gian và chi phí
Giảm căng thẳng gia đình
Đạt kết quả linh hoạt hơn

Tác động đến gia đình

Tranh chấp di chúc có thể:

Phá vỡ mối quan hệ anh em
Ảnh hưởng đến con cháu
Làm tổn thương danh dự gia đình

Hãy cân nhắc: Giá trị tài sản có xứng đáng không?

Lời Khuyên Thực Tiễn

Nếu bạn là người lập di chúc:

Lập di chúc khi còn khỏe mạnh, minh mẫn
Nên công chứng để đảm bảo giá trị pháp lý
Ghi rõ lý do phân chia nếu có điều đặc biệt
Giữ bí mật nếu lo sợ bị ép buộc

Nếu nghi ngờ di chúc không hợp pháp:

Thu thập chứng cứ ngay, đừng chần chừ
Tham vấn luật sư có kinh nghiệm về thừa kế
Cân nhắc hòa giải trước khi kiện
Bảo vệ mối quan hệ gia đình trong quá trình tố tụng

Câu Hỏi Thường Gặp

Q: Có nhiều bản di chúc thì bản nào có hiệu lực?
A: Bản lập sau có giá trị, thay thế hoặc sửa đổi bản trước (Điều 639 BLDS 2015).

Q: Di chúc công chứng có thể bị hủy không?
A: Có. Nếu bị ép buộc hoặc người lập không có năng lực, di chúc vẫn có thể vô hiệu.

Q: Mất bao lâu để hủy bỏ di chúc?
A: Trung bình 6-18 tháng, tùy độ phức tạp của vụ việc.

Q: Nếu thua kiện thì sao?
A: Bạn phải chấp nhận di chúc và chịu chi phí tố tụng. Có thể kháng cáo nếu có căn cứ.

Kết luận: Hủy bỏ di chúc không hợp pháp là quyền của mỗi người, nhưng cần có chứng cứ vững chắc và chiến lược phù hợp. Hãy tham vấn luật sư sớm để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.