Cuộc sống luôn tiềm ẩn những rủi ro không lường trước, một va chạm giao thông bất ngờ, một lời nói xúc phạm trên mạng xã hội, hay việc hàng xóm xây dựng làm nứt tường nhà bạn… tất cả đều có thể gây ra những thiệt hại đáng kể về tài sản, sức khỏe và tinh thần. Khi những thiệt hại này phát sinh không phải từ một hợp đồng đã ký kết, pháp luật gọi đây là “thiệt hại ngoài hợp đồng”.

Vậy, nếu không may trở thành nạn nhân, bạn cần làm gì để yêu cầu người gây ra thiệt hại phải bồi thường? Chìa khóa để thắng một vụ kiện đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nằm ở việc chứng minh. Bài viết này sẽ là cẩm nang pháp lý, chỉ rõ 4 yếu tố cốt lõi bạn cần phải chứng minh để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.

Căn Cứ Phát Sinh Trách Nhiệm Bồi Thường Thiệt Hại

Theo quy định tại Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, để một người phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, người bị thiệt hại (nguyên đơn) phải chứng minh được 4 yếu tố sau:

Phải có thiệt hại thực tế đã xảy ra.
Phải có hành vi gây thiệt hại là hành vi trái pháp luật.
Phải có mối quan hệ nhân quả trực tiếp giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại xảy ra.
Phải có yếu tố lỗi của người gây thiệt hại.

Hãy cùng đi sâu vào từng yếu tố.

1. Chứng Minh Có Thiệt Hại Thực Tế Xảy Ra

Đây là yếu tố tiên quyết. “Không có thiệt hại thì không có bồi thường”. Bạn phải chứng minh được mình đã phải gánh chịu những tổn thất cụ thể. Thiệt hại được chia thành hai loại chính:

Thiệt hại về vật chất: Là những tổn thất có thể tính toán, quy ra thành tiền được.
- Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng: Ví dụ: xe máy bị hỏng sau va chạm, điện thoại bị đập vỡ, tường nhà bị nứt.
- Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế, khắc phục thiệt hại: Ví dụ: chi phí sửa xe, chi phí sửa nhà, chi phí thuê người dọn dẹp sau sự cố.
- Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút: Ví dụ: tiền lương ngày công phải nghỉ làm để điều trị chấn thương.
- Chi phí chăm sóc, bồi dưỡng sức khỏe: Ví dụ: tiền thuốc men, viện phí, chi phí thuê người chăm sóc.
Thiệt hại về tinh thần: Là những tổn thất không thể cân đo đong đếm bằng tiền một cách chính xác nhưng được pháp luật thừa nhận để bù đắp.
- Tổn thất do sức khỏe bị xâm phạm: đau đớn về thể xác, tinh thần suy sụp.
- Tổn thất do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm: cảm thấy bị sỉ nhục, xấu hổ, mất lòng tin từ người khác.

Bằng chứng cần thu thập: Hóa đơn (sửa chữa, viện phí, thuốc men), sao kê lương, hình ảnh/video về tài sản bị hư hỏng, kết luận giám định thiệt hại, bệnh án, sổ khám bệnh…

2. Chứng Minh Có Hành Vi Trái Pháp Luật

Hành vi gây ra thiệt hại phải là hành vi vi phạm các quy định của pháp luật. Hành vi này có thể là:

Hành động: Ví dụ: vượt đèn đỏ gây tai nạn, cố ý đập phá tài sản, đăng tin sai sự thật xúc phạm người khác.
Không hành động: Ví dụ: chủ quán cà phê không đặt biển báo “sàn trơn” khiến khách hàng trượt ngã; chủ sở hữu chó dữ không rọ mõm để chó cắn người.

Bằng chứng cần thu thập: Biên bản giải quyết vụ việc của cơ quan công an, hình ảnh/video ghi lại hành vi vi phạm, lời khai của người làm chứng, các bài đăng trên mạng xã hội…

3. Chứng Minh Mối Quan Hệ Nhân Quả

Đây là yếu tố pháp lý quan trọng và đôi khi phức tạp nhất. Bạn phải chứng minh được rằng hành vi trái pháp luật kia chính là nguyên nhân trực tiếp, tất yếu dẫn đến thiệt hại của bạn. Nếu không có hành vi đó thì thiệt hại đã không xảy ra.

Ví dụ 1 (Có quan hệ nhân quả): A vượt đèn đỏ (hành vi trái luật) và đâm vào B đang đi đúng luật, làm B gãy chân (thiệt hại). Hành vi vượt đèn đỏ là nguyên nhân trực tiếp gây ra việc B bị gãy chân.
Ví dụ 2 (Không có quan hệ nhân quả trực tiếp): A và B cãi nhau. B tức giận bỏ đi và trên đường về nhà do không chú ý đã tự mình vấp ngã gãy tay. Mặc dù hành vi cãi nhau của A có thể là nguồn cơn khiến B tức giận, nhưng nó không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra việc B gãy tay.

Bằng chứng cần thu thập: Kết luận của cơ quan điều tra, biên bản hiện trường, kết luận giám định y khoa (xác định nguyên nhân chấn thương), lời khai nhân chứng logic…

4. Chứng Minh Lỗi Của Người Gây Thiệt Hại

Lỗi ở đây có thể là lỗi cố ý (biết hành vi của mình sẽ gây thiệt hại nhưng vẫn thực hiện) hoặc lỗi vô ý (không thấy trước được hậu quả hoặc thấy trước nhưng cho rằng sẽ không xảy ra).

Trong các vụ kiện dân sự, nghĩa vụ chứng minh lỗi thuộc về người bị thiệt hại. Bạn phải chỉ ra được người kia đã cố ý hoặc vô ý khi thực hiện hành vi gây thiệt hại.

Lưu ý quan trọng: Pháp luật có quy định một số trường hợp bồi thường thiệt hại ngay cả khi không có lỗi. Đây là trách nhiệm bồi thường tuyệt đối. Ví dụ:
- Thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra (xe cơ giới, hệ thống điện, nhà máy công nghiệp…). Chủ sở hữu phải bồi thường kể cả khi không có lỗi, trừ trường hợp bất khả kháng hoặc lỗi hoàn toàn của người bị thiệt hại.
- Thiệt hại do súc vật gây ra.

Bằng chứng cần thu thập: Lỗi thường được suy ra từ chính hành vi trái pháp luật. Biên bản của công an, lời khai nhân chứng về thái độ, hành động của người gây thiệt hại tại thời điểm xảy ra sự việc là những bằng chứng quan trọng.

Lời Kết

Việc đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một quyền lợi chính đáng được pháp luật bảo vệ. Tuy nhiên, để bảo vệ được quyền lợi đó, sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt chứng cứ là yếu tố sống còn. Việc hiểu rõ 4 yếu tố cần chứng minh ở trên sẽ giúp bạn có định hướng đúng đắn ngay từ đầu trong việc thu thập tài liệu, bằng chứng.

Hành trình đi tìm công lý đôi khi sẽ phức tạp. Nếu bạn cảm thấy không chắc chắn hoặc vụ việc có nhiều tình tiết rắc rối, đừng ngần ngại tìm đến sự tư vấn của các Luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để được hỗ trợ một cách chuyên nghiệp và hiệu quả nhất.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp