Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chính sách an sinh xã hội cốt lõi, đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi họ gặp các rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hay khi về hưu. Việc đóng BHXH đầy đủ, đúng hạn không chỉ là trách nhiệm đạo đức mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc của mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, tình trạng doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng, nợ đọng BHXH vẫn diễn ra, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người lao động và trật tự xã hội. Vậy khi một doanh nghiệp nợ BHXH, họ sẽ phải đối mặt với những trách nhiệm pháp lý nào?

1. Trách nhiệm dân sự: Trả đủ nợ và Lãi chậm đóng

Đây là hậu quả trực tiếp và trước nhất mà doanh nghiệp phải gánh chịu.

Truy thu toàn bộ số tiền nợ: Cơ quan BHXH sẽ áp dụng các biện pháp cần thiết để truy thu đủ số tiền BHXH bắt buộc mà doanh nghiệp còn thiếu.
Tính lãi chậm đóng: Doanh nghiệp không chỉ phải trả đủ số tiền gốc mà còn phải chịu một khoản lãi trên số tiền chậm đóng đó. Mức lãi suất được tính bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề. Đây là một khoản tiền phạt đáng kể, làm tăng gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp.

2. Trách nhiệm hành chính: Phạt tiền và các biện pháp bổ sung

Nếu không tự giác thực hiện nghĩa vụ, doanh nghiệp sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 12/2022/NĐ-CP.

Phạt tiền: Mức phạt tiền đối với hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH là từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng tại thời điểm lập biên bản vi phạm, nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng.
Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc doanh nghiệp phải nộp đủ số tiền BHXH còn nợ và khoản lãi phát sinh.

Ngoài ra, doanh nghiệp vi phạm còn có thể bị công khai thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và thương hiệu.

3. Trách nhiệm hình sự: Rủi ro tù giam đối với người đại diện

Đây là chế tài nghiêm khắc nhất, được quy định tại Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về “Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động”. Một doanh nghiệp có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi:

Có hành vi gian dối hoặc thủ đoạn khác để không đóng, đóng không đầy đủ BHXH.
Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
Trốn đóng với số tiền lớn (từ 50.000.000 đồng trở lên) hoặc không đóng cho số lượng lớn người lao động (từ 10 người trở lên).

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có thể phải đối mặt với các hình phạt từ phạt tiền, cải tạo không giam giữ đến phạt tù lên tới 7 năm.

Quyền lợi người lao động bị ảnh hưởng ra sao?

Khi doanh nghiệp nợ BHXH, người lao động là đối tượng chịu thiệt hại trực tiếp. Hệ thống BHXH sẽ không xác nhận quá trình đóng, dẫn đến việc người lao động không thể chốt sổ BHXH, không được hưởng các chế độ như ốm đau, thai sản, trợ cấp thất nghiệp, và đặc biệt là ảnh hưởng đến việc tính lương hưu sau này.

Lời kết

Việc nợ đọng BHXH mang lại những hậu quả pháp lý nặng nề, từ tài chính, hành chính cho đến hình sự. Đây không phải là một lựa chọn mà doanh nghiệp có thể cân nhắc để “tiết kiệm chi phí”. Đảm bảo quyền lợi cho người lao động thông qua việc đóng BHXH đầy đủ chính là cách doanh nghiệp xây dựng nền tảng phát triển bền vững và tuân thủ pháp luật.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp