Trong cuộc sống, vì tin tưởng bạn bè, người thân mà chúng ta thường cho vay tiền không cần giấy tờ, hợp đồng. Mọi giao dịch chỉ dựa trên “một lời nói”. Mọi chuyện sẽ chẳng có gì nếu người vay trả nợ đúng hẹn. Nhưng nếu họ “lặn mất tăm” thì sao? Liệu số tiền cho vay có nguy cơ “mất trắng”?

Đây là một câu hỏi nhức nhối và là nỗi lo của rất nhiều người. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất pháp lý của việc cho vay miệng và cách để bảo vệ quyền lợi của mình một cách hợp pháp.

1. Về mặt pháp luật, cho vay miệng có được công nhận không?

Câu trả lời là CÓ.

Nhiều người lầm tưởng rằng “nói miệng không có giá trị”. Tuy nhiên, theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định.

Quan trọng hơn, Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch dân sự có thể được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.

Như vậy, việc cho vay tiền bằng lời nói (vay miệng) vẫn được pháp luật công nhận là một hợp đồng vay tài sản hợp pháp. Vấn đề không nằm ở tính hợp pháp của nó, mà nằm ở việc làm thế nào để chứng minh giao dịch này đã thực sự diễn ra khi có tranh chấp.

2. “Chìa khóa” để đòi nợ: Bằng chứng!

Khi không có hợp đồng bằng giấy, gánh nặng chứng minh sẽ thuộc về người cho vay. Tòa án sẽ không chỉ dựa vào lời nói của bạn mà cần những bằng chứng xác thực để làm căn cứ. May mắn là trong thời đại số, có rất nhiều nguồn bằng chứng bạn có thể thu thập:

Tin nhắn, email, ghi âm cuộc gọi: Đây là những bằng chứng rất giá trị. Nội dung tin nhắn Zalo, Messenger, SMS… thể hiện việc hỏi vay, đồng ý cho vay, hứa hẹn ngày trả nợ đều có thể được sử dụng.
- Lưu ý: Việc ghi âm cuộc trò chuyện giữa bạn và người vay là hợp pháp và có thể dùng làm chứng cứ, miễn là bạn là một bên trong cuộc hội thoại đó.
Sao kê/Biên lai chuyển khoản ngân hàng: Đây là một trong những bằng chứng mạnh nhất. Nếu bạn chuyển tiền qua ngân hàng, hãy ghi rõ nội dung chuyển khoản như “Cho Nguyen Van A vay tien”. Lịch sử giao dịch này là bằng chứng không thể chối cãi về việc bạn đã chuyển tiền cho họ.
Người làm chứng: Nếu có người thứ ba biết và chứng kiến việc bạn cho vay tiền, họ có thể trở thành người làm chứng trước tòa.
Các văn bản gián tiếp khác: Bất kỳ giấy tờ nào (dù không phải hợp đồng) mà trong đó người vay có ký tên hoặc viết tay thừa nhận khoản nợ cũng là một bằng chứng có giá trị.

Tóm lại: Dù không có hợp đồng, nhưng nếu bạn có một hoặc nhiều bằng chứng kể trên, cơ hội đòi lại được tiền của bạn là hoàn toàn có cơ sở.

3. Quy trình đòi nợ đúng luật

Khi người vay chây ì, bạn nên thực hiện các bước sau một cách tuần tự và hợp pháp. Tuyệt đối tránh sử dụng các biện pháp đòi nợ kiểu “xã hội đen” vì chính bạn có thể vướng vào vòng lao lý.

Bước 1: Thương lượng, hòa giải

Đây luôn là bước đi đầu tiên. Hãy bình tĩnh liên lạc với người vay để tìm hiểu lý do và thỏa thuận lại về thời gian trả nợ. Bạn có thể gặp mặt trực tiếp (nên có người thứ ba đi cùng làm chứng) hoặc trao đổi qua tin nhắn để lưu lại bằng chứng về việc bạn đã có thiện chí đòi nợ.

Bước 2: Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền

Nếu thương lượng không thành công, đây là biện pháp pháp lý cuối cùng và hiệu quả nhất. Bạn cần chuẩn bị một bộ hồ sơ khởi kiện bao gồm:

Đơn khởi kiện (theo mẫu).
Bản sao CMND/CCCD, sổ hộ khẩu của người khởi kiện.
Toàn bộ bằng chứng chứng minh việc cho vay (tin nhắn, sao kê ngân hàng, file ghi âm…).
Thông tin của người bị kiện (tên, địa chỉ, số điện thoại…).

Tòa án sẽ thụ lý vụ án, tiến hành hòa giải và nếu hòa giải không thành sẽ đưa vụ án ra xét xử. Một bản án có hiệu lực của Tòa án là cơ sở pháp lý cao nhất để cơ quan thi hành án buộc người vay phải trả nợ cho bạn.

4. Cảnh báo về lãi suất: Đừng biến mình từ chủ nợ thành tội phạm!

Pháp luật cho phép các bên thỏa thuận lãi suất nhưng không được vượt quá mức trần. Theo Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất vay không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay.

Nếu bạn cho vay với lãi suất vượt quá 20%/năm, phần lãi suất vượt quá sẽ không có hiệu lực pháp luật.
Nếu bạn cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên (tức từ 100%/năm trở lên) và thu lợi bất chính, bạn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.

Vì vậy, hãy luôn cẩn trọng với mức lãi suất khi cho vay.

Lời kết: Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Cho vay không giấy tờ vẫn có thể đòi lại được nếu bạn có đủ bằng chứng. Tuy nhiên, quá trình này thường tốn nhiều thời gian, công sức và tiền bạc. Để tránh những rắc rối không đáng có, hãy luôn “phòng bệnh hơn chữa bệnh”:

Luôn lập hợp đồng bằng văn bản: Dù là người thân hay bạn bè, một tờ giấy vay nợ đơn giản ghi rõ thông tin các bên, số tiền, ngày vay, ngày trả, lãi suất (nếu có) và chữ ký hai bên sẽ là “tấm khiên” bảo vệ bạn.
Ưu tiên chuyển khoản ngân hàng: Thay vì đưa tiền mặt, hãy chuyển khoản và ghi rõ nội dung.
Với số tiền lớn: Hãy cân nhắc việc lập hợp đồng vay tài sản và mang đi công chứng, chứng thực tại văn phòng công chứng hoặc UBND xã/phường.

Tin tưởng là tốt, nhưng sự rõ ràng về mặt pháp lý sẽ giúp mối quan hệ của bạn bền vững hơn và bảo vệ bạn khỏi những rủi ro không đáng có.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Thanh Sơn, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.