Ly hôn là một quyết định khó khăn và thường kéo theo nhiều vấn đề phức tạp. Trong đó, việc cấp dưỡng cho con chung luôn là một trong những mối quan tâm hàng đầu. Một câu hỏi thường được đặt ra là: “Sau khi ly hôn, cha hoặc mẹ có quyền từ chối nghĩa vụ cấp dưỡng cho con không?”

Bài viết này sẽ phân tích dưới góc độ pháp luật Việt Nam để đưa ra câu trả lời rõ ràng và đầy đủ nhất.

Khẳng Định Ngay Từ Đầu: Cấp Dưỡng Là Nghĩa Vụ, Không Phải Lựa Chọn

Câu trả lời ngắn gọn và dứt khoát là KHÔNG. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, việc cấp dưỡng cho con sau ly hôn là một nghĩa vụ bắt buộc của cha, mẹ, không phải là một quyền lợi có thể lựa chọn từ bỏ. Điều này xuất phát từ nguyên tắc cơ bản: đảm bảo quyền lợi và sự phát triển tốt nhất cho con cái.

Cơ sở pháp lý:

Khoản 2, Điều 82 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định rất rõ ràng:

“Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.”

Quy định này không đưa ra bất kỳ ngoại lệ nào cho phép cha hoặc mẹ được từ chối nghĩa vụ này chỉ vì họ không muốn, hoặc vì mâu thuẫn với người cũ. Việc cấp dưỡng là trách nhiệm pháp lý và đạo đức nhằm đảm bảo con cái được hưởng đầy đủ các điều kiện cần thiết để phát triển về thể chất và trí tuệ, ngay cả khi cha mẹ không còn chung sống.

Vậy Khi Nào Nghĩa Vụ Cấp Dưỡng Mới Chấm Dứt?

Pháp luật không cho phép cha mẹ tự ý từ chối, nhưng có quy định các trường hợp mà nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ chấm dứt một cách hợp pháp. Theo Điều 118 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nghĩa vụ này sẽ kết thúc khi:

Con đã thành niên (đủ 18 tuổi) VÀ có khả năng lao động, có tài sản để tự nuôi mình: Lưu ý điều kiện “và”. Nếu con đã đủ 18 tuổi nhưng vẫn đang đi học, hoặc bị mất năng lực hành vi dân sự, không có khả năng lao động thì cha mẹ vẫn có thể phải tiếp tục nghĩa vụ cấp dưỡng.
Người được cấp dưỡng được nhận làm con nuôi: Khi con được người khác nhận làm con nuôi hợp pháp, nghĩa vụ cấp dưỡng của cha mẹ đẻ sẽ chấm dứt.
Người cấp dưỡng hoặc người được cấp dưỡng qua đời.

Ngoài những trường hợp trên, không có bất kỳ lý do nào khác (như kết hôn mới, khó khăn kinh tế tạm thời, mâu thuẫn cá nhân…) được xem là căn cứ hợp pháp để tự ý chấm dứt việc cấp dưỡng.

Hậu Quả Pháp Lý Nghiêm Trọng Khi Trốn Tránh Cấp Dưỡng

Việc cố tình trốn tránh, từ chối thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng sau khi đã có bản án hoặc quyết định của Tòa án có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng, từ xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự.

Biện pháp cưỡng chế dân sự: Người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự áp dụng các biện pháp cưỡng chế như:
- Trừ vào thu nhập (lương, thưởng…).
- Kê biên và xử lý tài sản của người phải cấp dưỡng.
- Phong tỏa tài khoản ngân hàng.
Xử phạt hành chính: Theo Khoản 1, Điều 57 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi “từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng” có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.
Truy cứu trách nhiệm hình sự: Đây là chế tài nghiêm khắc nhất. Nếu hành vi trốn tránh cấp dưỡng đã bị xử phạt hành chính mà còn tái phạm, hoặc gây ra hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng theo Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt có thể là cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Lời Kết

Pháp luật luôn đặt quyền lợi của trẻ em lên hàng đầu. Việc cấp dưỡng không chỉ là trách nhiệm về tài chính mà còn là sự thể hiện tình thương và trách nhiệm của cha mẹ đối với tương lai của con. Do đó, không một bậc cha mẹ nào có quyền từ chối nghĩa vụ thiêng liêng và bắt buộc này. Trong trường hợp có tranh chấp về mức cấp dưỡng hoặc phương thức thực hiện, các bên nên ưu tiên thỏa thuận hoặc tìm đến sự hỗ trợ của Tòa án để có giải pháp hợp tình, hợp lý, đảm bảo tốt nhất cho con.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.