Kể từ ngày 01 tháng 07 năm 2025, một loạt các quy định mới trong chính sách phòng, chống ma túy của Việt Nam sẽ chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng với việc lần đầu tiên hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy trong một số trường hợp cụ thể. Sự thay đổi mang tính lịch sử này, được quy định trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 86/2025/QH15, thể hiện một cách tiếp cận cứng rắn và quyết liệt hơn của Chính phủ trong nỗ lực “giảm cầu” và đẩy lùi tệ nạn ma túy.

Điểm Mới Nổi Bật: Phạt Tù Đối Với Hành Vi Sử Dụng Ma Túy

Thay đổi lớn nhất và thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận là việc bổ sung Điều 256a – Tội sử dụng trái phép chất ma túy vào Bộ luật Hình sự. Theo đó, người có hành vi sử dụng ma túy trái phép sẽ đối mặt với án phạt tù, thay vì chỉ bị xử phạt hành chính và đưa đi cai nghiện như trước đây.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng không phải mọi hành vi sử dụng ma túy đều bị coi là tội phạm. Luật pháp tập trung vào các đối tượng đã được tạo điều kiện cai nghiện nhưng vẫn tái phạm, thể hiện sự coi thường pháp luật. Cụ thể, một người sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt từ 2 đến 3 năm tù nếu sử dụng ma túy trong các trường hợp sau:

Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện bằng thuốc thay thế.
Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện.
Trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai.
Trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt chương trình cai nghiện hoặc điều trị bằng thuốc thay thế.

Đặc biệt, nếu tái phạm tội này, mức phạt sẽ tăng lên từ 3 đến 5 năm tù.

Vì Sao Có Sự Thay Đổi Lớn Này?

Việc hình sự hóa hành vi sử dụng ma túy xuất phát từ chủ trương áp dụng chính sách hình sự nghiêm khắc hơn để giảm nhu cầu về ma túy, từ đó chặn đứng mối quan hệ cung – cầu. Theo các nhà làm luật và cơ quan chức năng, nhiều trường hợp sau khi sử dụng ma túy đã chuyển hóa thành tội phạm mua bán, vận chuyển ma túy hoặc gây ra các vụ án gây mất an ninh trật tự xã hội nghiêm trọng.

Chính sách mới này đánh dấu sự thay đổi trong quan điểm, chuyển từ việc coi người nghiện chủ yếu là “người bệnh” (chính sách từ năm 2010) sang coi những người tái nghiện nhiều lần, không có ý chí cai nghiện là “tội phạm”. Đây được xem là biện pháp mạnh tay, cần thiết để răn đe, giáo dục và đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Các Quy Định Quan Trọng Khác

Bên cạnh việc hình sự hóa hành vi sử dụng, các quy định mới còn bao gồm những điểm đáng chú ý sau:

Bổ sung danh mục các chất ma túy mới: Trước đó, Nghị định 90/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 17/07/2024) đã bổ sung 15 chất mới vào danh mục các chất ma túy và tiền chất, cho thấy sự cập nhật liên tục của Việt Nam trong việc kiểm soát các loại ma túy tổng hợp mới xuất hiện trên thế giới.
Bỏ án tử hình cho tội vận chuyển trái phép chất ma túy: Thể hiện tính nhân văn và sự tiệm cận với thông lệ tư pháp hình sự quốc tế, luật mới đã bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tội danh này.
Tăng cường trách nhiệm của chính quyền cơ sở: Công an cấp xã có vai trò quan trọng trong việc lập hồ sơ đề nghị đưa người đi cai nghiện bắt buộc, thể hiện sự sâu sát và quản lý chặt chẽ từ cấp cơ sở.

Tác Động Đến Xã Hội và Công Tác Cai Nghiện

Những quy định mới được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích mạnh mẽ, làm thay đổi nhận thức và hành vi của người nghiện cũng như toàn xã hội.

Đối với người nghiện: Áp lực từ nguy cơ bị phạt tù có thể thúc đẩy nhiều người quyết tâm hơn trong việc tham gia và hoàn thành các chương trình cai nghiện tự nguyện.
Đối với công tác cai nghiện: Luật mới khẳng định và khuyến khích các biện pháp cai nghiện tự nguyện tại gia đình và cộng đồng. Các cơ sở cai nghiện vẫn vận hành theo quy trình 5 bước: Tiếp nhận và phân loại; Điều trị cắt cơn và giải độc; Giáo dục, tư vấn phục hồi hành vi; Lao động trị liệu và học nghề; Chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng. Tuy nhiên, việc hình sự hóa người sử dụng ma túy có thể đặt ra thách thức, đòi hỏi phải có sự kết hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các biện pháp y tế, xã hội và pháp luật.
Đối với an ninh trật tự: Việc xử lý nghiêm các đối tượng tái nghiện được kỳ vọng sẽ làm giảm số vụ phạm pháp hình sự có nguyên nhân từ ma túy, góp phần mang lại môi trường sống an toàn hơn cho người dân.

Sự thay đổi trong luật pháp về ma túy từ ngày 01/07/2025 là một thông điệp rõ ràng và mạnh mẽ: Việt Nam quyết tâm bài trừ tệ nạn ma túy bằng những biện pháp cứng rắn, toàn diện, không chỉ tấn công vào nguồn “cung” mà còn quyết liệt giảm thiểu nguồn “cầu”. Đây là một chặng đường đầy thử thách, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng, ủng hộ của toàn dân để xây dựng một cộng đồng “sạch” ma túy.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Thanh Sơn, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.