Quyền lợi của người dân khi đất bị thu hồi và quy trình bồi thường, hỗ trợ

Việc Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội hoặc quốc phòng – an ninh là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, người dân có đất bị thu hồi được pháp luật bảo vệ về quyền lợi một cách chặt chẽ. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ các quyền lợi cơ bản và quy trình bồi thường, hỗ trợ để đảm bảo lợi ích hợp pháp của mình.

I. Các Quyền Lợi Của Người Dân Có Đất Bị Thu Hồi

Người dân có đất bị thu hồi theo quy hoạch sẽ được hưởng các quyền lợi chính dưới đây, căn cứ theo Luật Đất đai (cần lưu ý các quy định của Luật Đất đai 2024 sẽ có hiệu lực từ 01/01/2025):

1. Quyền được Bồi thường về Đất

• Điều kiện: Người sử dụng đất phải có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ/Sổ hồng) hoặc có đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận theo quy định của pháp luật.
• Hình thức Bồi thường: Chủ yếu là bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng (nếu có dự án đất ở tái định cư) hoặc bằng tiền theo giá đất cụ thể do UBND cấp tỉnh/huyện quyết định tại thời điểm ban hành quyết định thu hồi đất.

2. Quyền được Bồi thường về Tài sản gắn liền với Đất

Người dân sẽ được bồi thường giá trị các tài sản đã đầu tư trên đất, bao gồm:

• Nhà ở, công trình xây dựng: Được bồi thường theo giá trị xây dựng mới của công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương, trừ đi giá trị hao mòn.
• Cây trồng, vật nuôi: Được bồi thường theo giá trị thiệt hại thực tế do việc thu hồi gây ra.

3. Quyền được Hỗ trợ

Đây là các khoản tiền bổ sung ngoài tiền bồi thường, nhằm giúp người dân ổn định cuộc sống và sản xuất:

• Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất: Dành cho người bị thu hồi đất nông nghiệp, đất ở kèm theo điều kiện nhất định.
• Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm: Dành cho hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp.
• Hỗ trợ di chuyển: Dành cho trường hợp phải di chuyển chỗ ở.

4. Quyền được Tái định cư

Nếu bị thu hồi đất ở mà phải di chuyển chỗ ở, người dân sẽ được bố trí tái định cư tại khu vực có hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ.

Lưu ý quan trọng: Giá đất để tính bồi thường phải là Giá đất cụ thể, được xây dựng sát với giá thị trường tại thời điểm có quyết định thu hồi đất, chứ không phải là bảng giá đất chung.

II. Quy Trình 4 Bước Khi Nhà Nước Thu Hồi Đất

Quy trình thu hồi đất và bồi thường được thực hiện một cách minh bạch theo các bước sau:

1. Lập và Công bố Quy hoạch, Kế hoạch sử dụng Đất

• Bước 1: Cơ quan nhà nước có thẩm quyền lập và công bố quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết tại địa phương.
• Quyền của người dân: Người dân có quyền được biết về quy hoạch này và đặt câu hỏi, kiến nghị trong quá trình công bố.

2. Thông báo Thu hồi Đất và Điều tra, Khảo sát

• Bước 2: Thông báo thu hồi đất được gửi đến từng hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi trước ít nhất 90 ngày (đối với đất nông nghiệp là 180 ngày) so với ngày ban hành Quyết định thu hồi đất.
• Bước 3: Tổ chức có trách nhiệm bồi thường tiến hành điều tra, khảo sát, đo đạc chi tiết về diện tích đất, tài sản trên đất của từng hộ gia đình.

3. Lập và Phê duyệt Phương án Bồi thường

• Bước 4: Tổ chức bồi thường tiến hành lập Phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Phương án này phải được niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã và tại nơi sinh hoạt chung của khu dân cư.
• Quyền của người dân: Người dân có quyền tham gia ý kiến vào dự thảo phương án này. Mọi ý kiến phải được xem xét và phản hồi.

4. Ra Quyết định Thu hồi và Chi trả

• Bước 5: Sau khi Phương án bồi thường được phê duyệt, UBND cấp có thẩm quyền sẽ ban hành Quyết định thu hồi đất.
• Bước 6: Tổ chức có trách nhiệm tiến hành chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ cho người dân theo Phương án đã được phê duyệt.
• Khiếu nại: Nếu không đồng ý với Quyết định thu hồi đất hoặc Phương án bồi thường, người dân có quyền khiếu nại theo Luật Khiếu nại.

III. Hành Động Pháp Lý Cần Thiết

Nếu bạn đang đối mặt với việc thu hồi đất, hãy thực hiện các hành động sau:

1. Kiểm tra tính pháp lý: Đảm bảo dự án thu hồi đất nằm trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được duyệt và công bố công khai.
2. Lưu giữ tài liệu: Giữ lại tất cả các giấy tờ pháp lý về đất đai và tài sản (Sổ đỏ, giấy phép xây dựng, hóa đơn mua sắm vật liệu,…) để chứng minh quyền lợi.
3. Tham gia ý kiến: Tích cực tham gia góp ý vào dự thảo Phương án bồi thường, hỗ trợ.
4. Tham vấn luật sư: Trong trường hợp số tiền bồi thường không thỏa đáng hoặc quy trình không minh bạch, hãy tìm kiếm sự tư vấn pháp lý chuyên nghiệp để bảo vệ quyền lợi.