Ông Thanh ở Bắc Ninh đã mất toàn bộ khoản tiền hỗ trợ nghỉ hưu sớm của Nhà nước sau một cuộc điện thoại từ “cán bộ bảo hiểm xã hội” dỏm. Đây chỉ là một trong hàng nghìn trường hợp của làn sóng lừa đảo trực tuyến đang hoành hành, khi 70% người Việt nhận ít nhất một cuộc gọi hoặc tin nhắn lừa đảo mỗi tháng.

Kịch bản lừa đảo tinh vi

Chiều tối 11/9, ông Thanh nhận cuộc gọi từ số lạ, người tự xưng là cán bộ bảo hiểm xã hội Bắc Ninh, hỗ trợ giải quyết chế độ bảo hiểm và thanh toán lương hưu. Ông được yêu cầu kết bạn Zalo với tài khoản “Mạnh Hải” để được hướng dẫn trực tuyến.

Sau khi kết nối, “Mạnh Hải” yêu cầu ông đăng nhập ứng dụng VNeID và VssID, rồi gửi hình ảnh giả mạo có tiêu đề “Bảo hiểm điện tử” kèm mã QR và logo Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Tiếp theo, ông Thanh bị yêu cầu dùng điện thoại khác để gọi video qua Zalo nhằm được hướng dẫn nhận lương hưu qua ngân hàng. Một người khác xuất hiện, tự xưng là “trưởng phòng” và yêu cầu ông chuyển toàn bộ tiền trong các tài khoản ngân hàng vào một tài khoản cố định để “xác minh và hoàn tất hồ sơ”.

Người này thậm chí còn gọi video hướng dẫn ông thao tác chuyển tiền trực tiếp trên ứng dụng ngân hàng. Tin tưởng đây là thủ tục thật, ông Thanh làm theo và phát hiện toàn bộ tiền đã biến mất.

Công an Bắc Ninh cho biết đây là toàn bộ khoản tiền Nhà nước hỗ trợ ông nghỉ hưu trước tuổi theo chế độ 178.

Thiệt hại tăng gấp đôi

Những nạn nhân như ông Thanh không phải hiếm. Tội phạm mạng liên tục thay đổi kịch bản hoặc kết hợp nhiều thủ đoạn cũ với yếu tố mới để đánh lừa. Đó là lý do dù phương thức không mới và được truyền thông cảnh báo nhiều lần, vẫn có thêm nhiều người sập bẫy.

Nghiên cứu mới nhất của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho thấy năm 2024, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi tội phạm mạng. Chỉ riêng năm 2024, cả nước thiệt hại ước tính 18.900 tỷ đồng – tăng gấp đôi so với 8.000-10.000 tỷ đồng năm 2023.

Tỷ lệ nạn nhân tiềm năng đáng báo động: cứ 220 người dùng smartphone có một người trở thành nạn nhân. 70% người dân tiếp xúc ít nhất một cuộc gọi hoặc tin nhắn lừa đảo mỗi tháng.

Năm 2023, Cục An ninh mạng Bộ Công an xử lý hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, chủ yếu liên quan chiếm đoạt tài sản. Trong 8 tháng đầu năm 2025, số vụ tăng 65% so với cùng kỳ năm trước, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng.

Tội phạm không chừa ai, từ học sinh, sinh viên đến người lao động, kể cả những người am hiểu công nghệ. Đầu năm 2025 chứng kiến dịch chuyển đáng lo ngại khi tội phạm mạng tập trung “săn” giới trẻ – những người thiếu kỹ năng sống để dễ dàng thao túng tâm lý.

Ba thủ đoạn chính

Theo Liên minh niềm tin số thuộc Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, tội phạm mạng thường sử dụng ba chiêu thức: đe dọa, thao túng và dụ dỗ.

1. Đe dọa

Đây là thủ đoạn phổ biến và dễ thực hiện nhất, khai thác nỗi sợ hãi của nạn nhân. Tội phạm có thể đe dọa pháp lý, tung ảnh nhạy cảm hoặc dùng bạo lực.

Chúng thường giả danh cán bộ công an, viện kiểm sát, tòa án để gọi điện, gửi tin nhắn, dọa nạn nhân liên quan các vụ án nghiêm trọng như ma túy, rửa tiền hay lừa đảo xuyên quốc gia. Để tăng độ tin cậy, chúng gửi kèm giấy tờ giả mạo có thông tin cá nhân như lệnh bắt, khám xét hoặc video cảnh bắt giữ tội phạm.

Một chiêu trò khác là đe dọa tung hình ảnh nhạy cảm. Tội phạm tiếp cận nạn nhân “ham của lạ”, sau đó dụ “chat sex”, gửi video hay hình ảnh nhạy cảm. Họ dùng chính những hình ảnh này đe dọa sẽ phát tán cho người thân, bạn bè để tống tiền. Nỗi sợ bị bêu xấu khiến nạn nhân hoảng loạn, buộc phải chuyển tiền.

Ngoài ra còn có đe dọa bạo lực, khi tội phạm dùng thông tin cá nhân thu thập từ mạng xã hội hoặc cuộc trò chuyện trước đó để dọa đánh đập, bắt cóc. Lời đe dọa thường chi tiết cụ thể để tạo cảm giác nạn nhân bị theo dõi.

2. Thao túng

Đây là thủ đoạn tinh vi nhất, tập trung kiểm soát tâm lý nạn nhân lâu dài để khiến họ phụ thuộc và mất khả năng tự quyết.

Ví dụ, chúng nói tài khoản ngân hàng của nạn nhân liên quan hoạt động phạm pháp và yêu cầu cung cấp thông tin để “kiểm tra”. Điều này khiến nạn nhân nghi ngờ chính nhận thức của mình, dẫn đến hoang mang và tin theo.

Tội phạm còn tạo sự phụ thuộc bằng cách hướng dẫn nạn nhân chuyển tiền “bảo lãnh” để giải quyết vấn đề, hoặc dụ tham gia cuộc gọi Zoom, “ép” đến nơi vắng người. Nếu tham gia Zoom, nạn nhân sẽ “đối mặt” với hàng loạt công an, kiểm sát viên, thẩm phán dỏm và không thể tự giải quyết mà phải dựa vào kẻ lừa đảo.

Sự việc với ông Thanh là ví dụ điển hình về bị thao túng, khiến ông tin hoàn toàn vào lời kẻ gian và mất sạch tiền hỗ trợ nghỉ hưu.

3. Dụ dỗ

Chiêu này thường nhắm vào trẻ em, thanh thiếu niên. Tội phạm hứa hẹn tặng quà, tiền, tài khoản game cao cấp hoặc việc nhẹ lương cao để thu hút nạn nhân.

Họ mời đầu tư ăn lợi nhuận cao hoặc tặng vật phẩm ảo trong game để đổi lấy thông tin cá nhân, hình ảnh nhạy cảm. Tháng 8/2025, Trang – sinh viên năm hai tại Hà Nội – đã bị dẫn dụ làm theo hướng dẫn với mong muốn giành “học bổng trong mơ”. Tin theo, Trang bỏ nhà đến khách sạn một mình và thúc giục gia đình chuyển tiền cho kẻ xấu.

Tội phạm còn đóng vai người bạn thân thiết, người yêu lý tưởng hoặc cố vấn luôn lắng nghe, thấu hiểu và khen ngợi. Sau khi xây dựng lòng tin, chúng dần yêu cầu nạn nhân thực hiện hành vi rủi ro như gửi ảnh nhạy cảm, “chat sex” rồi dùng để đe dọa.

Mối quan hệ này thường được thúc đẩy trong bí mật với yêu cầu không chia sẻ với người thân nhằm “giữ riêng tư”, từ đó ngắt kết nối nạn nhân với cộng đồng rồi lừa đảo.

Ai dễ bị lừa?

Theo lực lượng an ninh mạng, sợ hãi là dấu hiệu đầu tiên và rõ ràng nhất cho thấy một người có thể trở thành nạn nhân. Tội phạm sử dụng đe dọa như công cụ chính để kiểm soát, khiến nạn nhân hoảng loạn và mất khả năng suy nghĩ tỉnh táo.

Nỗi sợ có nhiều dạng: sợ vướng luật pháp, sợ bị bêu xấu hoặc mất danh dự, sợ bị xâm phạm an toàn cá nhân, sợ mất tài sản hoặc cơ hội. Ví dụ, học sinh có thể hoảng sợ khi nhận tin nhắn từ “công an” yêu cầu cung cấp thông tin để “tránh bị bắt”, hoặc sợ hãi khi nhận đe dọa rằng tội phạm sẽ đến trường xử lý nếu không làm theo.

Tiếp theo là tin mù quáng – dấu hiệu rất rõ ràng của người đang bị thao túng tâm lý. Tội phạm khai thác điểm yếu này để khiến nạn nhân tin tưởng mà bỏ qua lý trí và cảnh báo từ người xung quanh.

Nạn nhân nhận tiền, quà tặng hoặc vật phẩm ảo có giá trị từ người lạ mà không thắc mắc lý do thì khả năng cao sẽ bị lừa. Ví dụ, học sinh nhận tài khoản game cao cấp từ “người bạn online” và xem đó là bình thường dù không biết rõ danh tính đối phương.

Cách phòng tránh

Nhà chức trách khuyến cáo, thay vì mù quáng làm theo người lạ mặt trên mạng hay qua điện thoại, mọi người hãy “không ngừng đặt câu hỏi”: Họ là ai? Tại sao họ làm vậy?

Quan trọng hơn, hãy chia sẻ câu chuyện của mình cho người xung quanh để có “ít nhất hơn một cái đầu lạnh”, giúp tỉnh táo hơn và thoát khỏi bẫy lừa đảo.

Người dùng cần cẩn trọng với các cuộc gọi, video từ số lạ, người lạ. Không bao giờ chuyển tiền hay cung cấp thông tin cá nhân khi bị thúc ép hoặc trong trạng thái hoảng loạn.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.