Tình yêu không đợi một tờ giấy đăng ký kết hôn, và đôi khi những đứa trẻ là quả ngọt của những mối tình như vậy. Khi cuộc sống chung vẫn còn hạnh phúc, việc chăm sóc con cái là niềm vui và trách nhiệm chung. Nhưng khi “cơm không lành, canh không ngọt”, một trong những câu hỏi đau đáu và quan trọng nhất được đặt ra là: Ai sẽ là người trực tiếp nuôi con? Nhiều người vẫn còn mang trong mình những quan niệm cũ, cho rằng người mẹ mặc nhiên sẽ được nuôi con, hoặc người có điều kiện kinh tế tốt hơn sẽ chiếm ưu thế. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam có những quy định rất rõ ràng và nhân văn về vấn đề này, không dựa trên tình trạng hôn nhân của cha mẹ. Hãy cùng tìm hiểu xem pháp luật đứng về phía ai và ưu tiên điều gì trong hoàn cảnh này.

Nguyên Tắc Vàng: Lợi Ích Tốt Nhất Của Con Là Trên Hết

Trước khi đi vào các trường hợp cụ thể, cần phải khẳng định nguyên tắc cốt lõi và quan trọng nhất mà pháp luật và Tòa án luôn xem xét: Vì lợi ích tốt nhất của con.

Điều này có nghĩa là, dù cha mẹ có đăng ký kết hôn hay không, con sinh ra đều có đầy đủ quyền và nghĩa vụ như những đứa trẻ khác. Cha và mẹ cũng có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con cái. Pháp luật không ưu tiên cho cha hay mẹ chỉ vì họ là nam hay nữ, mà sẽ dựa vào việc ai có thể mang lại môi trường sống và phát triển tốt nhất cho đứa trẻ.

Phân Định Quyền Nuôi Con Theo Độ Tuổi Của Trẻ

Để xác định ai là người trực tiếp nuôi con, pháp luật Việt Nam chia thành hai trường hợp chính dựa trên độ tuổi của đứa trẻ.

1. Trường hợp con dưới 36 tháng tuổi

Đây là giai đoạn trẻ cần sự chăm sóc đặc biệt và gắn bó mật thiết với người mẹ. Do đó, Khoản 3, Điều 81 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định rất rõ:

“Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.”

Như vậy, người mẹ được ưu tiên hàng đầu trong việc nuôi con dưới 3 tuổi. Tuy nhiên, đây không phải là quyền tuyệt đối. Người cha hoàn toàn có thể giành được quyền nuôi con nếu chứng minh được rằng:

Người mẹ không đủ điều kiện về sức khỏe, tinh thần, đạo đức để chăm sóc con (ví dụ: mắc bệnh hiểm nghèo, tâm thần, nghiện ngập, có lối sống không lành mạnh…).
Cha mẹ có thỏa thuận bằng văn bản, trong đó mẹ đồng ý để cha nuôi con và sự thỏa thuận này không gây ảnh hưởng xấu đến đứa trẻ.

2. Trường hợp con từ 36 tháng tuổi (3 tuổi) trở lên

Khi trẻ đã lớn hơn, sự ưu tiên mặc định cho người mẹ không còn nữa. Lúc này, pháp luật tôn trọng hai yếu tố:

Sự thỏa thuận của cha mẹ: Đây luôn là giải pháp được khuyến khích nhất. Nếu cha và mẹ có thể ngồi lại với nhau, bình tĩnh bàn bạc và đi đến một thống nhất chung về việc ai sẽ nuôi con, ai sẽ chu cấp và thăm nom, thì Tòa án sẽ công nhận sự thỏa thuận này, miễn là nó đảm bảo lợi ích cho đứa trẻ.
Tòa án quyết định: Nếu không thể thỏa thuận, một trong hai bên có quyền nộp đơn ra Tòa án để yêu cầu giải quyết. Tòa án sẽ xem xét một cách toàn diện các yếu tố sau để đưa ra phán quyết cuối cùng:
- Điều kiện vật chất: Thu nhập, tài sản, chỗ ở… Ai có thể đảm bảo cho con một cuộc sống ổn định hơn?
- Điều kiện tinh thần: Thời gian chăm sóc, trình độ học vấn, đạo đức, lối sống, tình yêu thương mà mỗi người dành cho con. Ai có thể tạo ra môi trường giáo dục và phát triển nhân cách tốt hơn?
- Nguyện vọng của con: Nếu con từ đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án sẽ phải xem xét nguyện vọng của con. Bé muốn ở với ai? Đây là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của Tòa.

Những Hiểu Lầm Phổ Biến

“Ai giàu hơn người đó thắng?” – SAI. Tiền bạc chỉ là một yếu tố. Một người cha rất giàu nhưng không có thời gian chăm sóc, phó mặc con cho người giúp việc có thể sẽ không được Tòa án đánh giá cao bằng một người mẹ có thu nhập trung bình nhưng luôn kề cận, yêu thương và giáo dục con đúng cách.
“Mẹ luôn được ưu tiên” – CHỈ ĐÚNG với trẻ dưới 36 tháng tuổi. Với trẻ lớn hơn, quyền lợi của cha và mẹ là ngang nhau và sẽ được Tòa án xem xét công bằng.

Lời Khuyên

Dù mối quan hệ của hai bạn đã kết thúc, nhưng vai trò làm cha, làm mẹ thì còn mãi. Cách tốt nhất để giải quyết vấn đề quyền nuôi con là hãy đặt lợi ích của con lên trên hết.

Cố gắng thỏa thuận: Hãy ngồi lại nói chuyện một cách văn minh. Đây là giải pháp ít tốn kém, ít gây tổn thương nhất cho cả cha mẹ và đặc biệt là con cái.
Chuẩn bị bằng chứng: Nếu buộc phải ra Tòa, hãy thu thập các bằng chứng chứng minh bạn có đủ điều kiện tốt nhất để nuôi con (chứng minh thu nhập, hình ảnh/video chăm sóc con, giấy tờ về chỗ ở, người làm chứng…).
Đừng quên quyền và nghĩa vụ của người không trực tiếp nuôi con: Người không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền thăm nom, chăm sóc và nghĩa vụ cấp dưỡng để cùng người kia nuôi dạy con khôn lớn.

Kết luận, pháp luật không ưu tiên tuyệt đối cho bất kỳ ai khi cha mẹ chưa đăng ký kết hôn. Ưu tiên duy nhất và lớn nhất chính là tương lai và hạnh phúc của đứa trẻ. Hãy là những bậc cha mẹ có trách nhiệm, đưa ra quyết định dựa trên tình yêu thương dành cho con mình.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.