Trong thực tế, rất nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai tội danh: Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015) và Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015). Mặc dù cả hai đều xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản và có vẻ tương tự nhau, nhưng bản chất, yếu tố cấu thành và hậu quả pháp lý của chúng lại hoàn toàn khác biệt. Việc phân biệt rõ ràng hai tội danh này không chỉ quan trọng đối với các cơ quan tiến hành tố tụng mà còn giúp mọi công dân hiểu đúng bản chất sự việc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi không may trở thành nạn nhân. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích những điểm khác biệt cốt lõi nhất giữa hai tội danh này.

1. Tội Lừa Đảo Chiếm Đoạt Tài Sản (Điều 174 BLHS)

Đây là hành vi dùng thủ đoạn gian dối để làm cho chủ sở hữu hoặc người quản lý tài sản tin tưởng và tự nguyện giao tài sản cho người phạm tội, sau đó chiếm đoạt tài sản đó.

Hành vi cốt lõi: Dùng thủ đoạn gian dối.
Mục đích: Chiếm đoạt tài sản.
Điểm mấu chốt: Thủ đoạn gian dối phải có trước hoặc diễn ra đồng thời với hành vi giao nhận tài sản. Ý định chiếm đoạt đã hình thành ngay từ đầu. Chính vì tin vào thông tin giả dối mà nạn nhân mới giao tài sản.

Ví dụ kinh điển: A không có khả năng xin việc nhưng lại nói với B rằng mình có mối quan hệ rộng, có thể “chạy” cho con của B vào một cơ quan nhà nước với chi phí 500 triệu đồng. B tin lời và đã giao tiền cho A. Sau khi nhận tiền, A cắt đứt liên lạc và sử dụng tiền vào mục đích cá nhân. ➡️ Trong trường hợp này, A đã có ý định chiếm đoạt ngay từ đầu và dùng thủ đoạn “có thể xin việc” để B tin tưởng giao tiền. Đây chính là hành vi lừa đảo.

2. Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt Tài Sản (Điều 175 BLHS)

Đây là hành vi vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác thông qua các hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó; hoặc sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

Hành vi cốt lõi: Vi phạm nghĩa vụ trả lại tài sản sau khi đã nhận được tài sản một cách hợp pháp.
Điểm mấu chốt: Việc giao nhận tài sản ban đầu là hoàn toàn hợp pháp, ngay thẳng và dựa trên sự tín nhiệm (thông qua hợp đồng vay, mượn, thuê…). Ý định chiếm đoạt chỉ nảy sinh sau khi người phạm tội đã nhận được tài sản.

Ví dụ thực tế: C đến hỏi vay của D số tiền 200 triệu đồng để làm ăn, hẹn 6 tháng sau sẽ trả. Việc vay mượn này là thật, có giấy tờ và tại thời điểm vay C thực sự có ý định kinh doanh. Tuy nhiên, sau khi nhận tiền, C lại dùng hết số tiền đó để đánh bạc thua sạch. Đến hạn trả nợ, D đòi nhiều lần nhưng C không có khả năng chi trả và tìm cách bỏ trốn. ➡️ Tại thời điểm nhận tiền, C hoàn toàn ngay thẳng. Nhưng sau đó, C đã vi phạm cam kết và bỏ trốn để chiếm đoạt. Hành vi này cấu thành Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

3. Bảng So Sánh Các Điểm Khác Biệt Mấu Chốt

Tiêu chí	Tội Lừa Đảo Chiếm Đoạt Tài Sản (Điều 174)	Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt Tài Sản (Điều 175)
Thời điểm có ý định chiếm đoạt	Trước khi nhận được tài sản.	Sau khi đã nhận được tài sản một cách hợp pháp.
Bản chất hành vi	Dùng thủ đoạn gian dối để có được tài sản.	Vi phạm nghĩa vụ, phá vỡ sự tín nhiệm để giữ lại tài sản.
Cơ sở giao nhận tài sản	Dựa trên sự gian dối. Nạn nhân bị lừa nên mới giao tài sản.	Dựa trên sự tin tưởng thật sự (hợp đồng, giao dịch hợp pháp).
Mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả	Thủ đoạn gian dối là nguyên nhân trực tiếp khiến nạn nhân mất tài sản.	Hành vi chiếm đoạt (bỏ trốn, dùng thủ đoạn gian dối để không trả lại) là nguyên nhân trực tiếp.

Kết Luận

Điểm khác biệt lớn nhất và là “chìa khóa” để phân biệt hai tội danh này chính là thời điểm phát sinh ý định chiếm đoạt.

Nếu ý định chiếm đoạt có trước khi nhận tài sản và người phạm tội dùng thủ đoạn gian dối để nhận được tài sản đó ➡️ Tội Lừa Đảo.
Nếu ý định chiếm đoạt phát sinh sau khi đã nhận tài sản một cách hợp pháp, ngay thẳng qua một giao dịch dân sự ➡️ Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm.

Hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp bạn có cái nhìn chính xác hơn về các vụ việc xảy ra trong xã hội và biết cách trình bày, tố giác tội phạm đúng bản chất, góp phần bảo vệ tài sản của bản thân và cộng đồng một cách hiệu quả. Khi tham gia các giao dịch dân sự, đặc biệt là liên quan đến tiền và tài sản lớn, hãy luôn cẩn trọng, lập hợp đồng rõ ràng để có cơ sở pháp lý vững chắc khi có tranh chấp xảy ra.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.