Tai nạn giao thông là điều không ai mong muốn, nhưng nó có thể xảy ra bất cứ lúc nào và để lại những hậu quả đau lòng, đặc biệt khi có thiệt hại về người. Một trong những câu hỏi lớn nhất mà người gây tai nạn thường phải đối mặt là: “Khi nào thì vụ việc sẽ bị xử lý hình sự?”. Không phải mọi trường hợp gây tai nạn chết người đều dẫn đến án tù. Pháp luật Việt Nam có những quy định rất cụ thể để xác định ranh giới giữa trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại) và trách nhiệm hình sự. Bài viết này sẽ làm rõ các yếu tố then chốt đó.

1. Nguyên tắc cơ bản: Phải có hành vi vi phạm Luật Giao thông

Đây là yếu tố tiên quyết. Để bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người điều khiển phương tiện phải có lỗi và vi phạm một quy định về an toàn giao thông đường bộ.

Các hành vi vi phạm phổ biến bao gồm:

Chạy quá tốc độ cho phép.
Vượt đèn đỏ, đi sai làn đường, phần đường.
Không giữ khoảng cách an toàn.
Điều khiển phương tiện sau khi đã uống rượu, bia hoặc sử dụng chất ma túy.
Không có giấy phép lái xe hoặc giấy phép không phù hợp.

Nếu một vụ tai nạn xảy ra do sự kiện bất ngờ, bất khả kháng (ví dụ: cây đổ đột ngột, thiên tai) hoặc hoàn toàn do lỗi của nạn nhân (ví dụ: người đi bộ bất ngờ lao ra đường cao tốc từ nơi bị che khuất) mà người lái xe không thể xử lý kịp, thì có thể sẽ không bị xem xét trách nhiệm hình sự.

2. Căn cứ khởi tố hình sự: Khi hậu quả xảy ra đủ nghiêm trọng

Khi đã xác định người lái xe có lỗi vi phạm luật giao thông, cơ quan chức năng sẽ xem xét đến hậu quả của vụ tai nạn để quyết định khởi tố. Theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người vi phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây ra một trong những hậu quả sau:

Làm chết 01 người.
Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên.
Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của họ từ 61% đến 121%.
Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên.

Như vậy, chỉ cần bạn vi phạm luật giao thông và hành vi đó dẫn đến cái chết của một người, bạn đã đủ yếu tố cấu thành “Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” và sẽ bị khởi tố hình sự.

3. Các tình tiết tăng nặng: Yếu tố quyết định mức án tù

Mức độ nghiêm trọng của hình phạt không chỉ phụ thuộc vào hậu quả mà còn phụ thuộc vào các tình tiết tăng nặng. Mức án sẽ cao hơn rất nhiều nếu người phạm tội có một trong các dấu hiệu sau:

Không có Giấy phép lái xe hoặc sử dụng giấy phép không do cơ quan có thẩm quyền cấp.
Lái xe trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, hoặc có sử dụng chất ma túy.
Gây tai nạn rồi bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn.
Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông.
Gây tai nạn làm chết 02 người trở lên.
Gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên với tổng tỷ lệ từ 122% đến 200%.
Gây thiệt hại tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

4. Khung hình phạt phải đối mặt là gì?

Dựa trên các yếu tố trên, mức hình phạt được quy định như sau:

Khung 1 (Cơ bản): Phạt tiền từ 30.000.000 – 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
- Áp dụng khi vi phạm luật và làm chết 01 người, không có tình tiết tăng nặng định khung.
Khung 2 (Nghiêm trọng): Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm.
- Áp dụng khi phạm tội có một trong các tình tiết tăng nặng đã nêu ở mục 3.
Khung 3 (Rất nghiêm trọng): Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
- Áp dụng khi làm chết 03 người trở lên; gây thương tích cho 03 người trở lên với tổng tỷ lệ tổn thương trên 201%; hoặc gây thiệt hại tài sản từ 1.500.000.000 đồng trở lên.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 đến 05 năm.

Lời kết và Lời khuyên

Trách nhiệm hình sự là một hậu quả pháp lý vô cùng nặng nề. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là dù có bị truy cứu hình sự hay không, người gây tai nạn vẫn phải có trách nhiệm dân sự, đó là bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần cho gia đình nạn nhân.

Cách tốt nhất để tránh những bi kịch này là luôn “thượng tôn pháp luật” khi tham gia giao thông:

Tuyệt đối không lái xe sau khi đã uống rượu bia.
Luôn làm chủ tốc độ và tuân thủ các quy tắc an toàn.
Khi xảy ra va chạm, hành động có trách nhiệm nhất là dừng lại, sơ cứu người bị nạn và trình báo ngay cho cơ quan chức năng. Hành vi bỏ chạy không chỉ vô nhân đạo mà còn là tình tiết tăng nặng sẽ khiến bạn phải trả giá đắt trước pháp luật.

Hãy lái xe bằng cả trí tuệ và trái tim để bảo vệ an toàn cho chính mình và cho cộng đồng.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.