Trong thời đại số, các giao dịch, trao đổi hàng ngày của chúng ta phần lớn đều diễn ra trên môi trường mạng. Từ một tin nhắn Zalo thỏa thuận công việc, một email xác nhận đơn hàng, cho đến những đoạn hội thoại trên Messenger… Tất cả đều là những dữ liệu điện tử quan trọng. Vậy khi có tranh chấp xảy ra, liệu những tin nhắn, email này có được Tòa án chấp nhận làm chứng cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bạn không?

Câu trả lời là CÓ, nhưng phải đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn nhé!

Cơ Sở Pháp Lý Nào Công Nhận Chứng Cứ Điện Tử?

Pháp luật Việt Nam đã có những quy định tương đối rõ ràng về việc công nhận giá trị pháp lý của chứng cứ điện tử. Cụ thể:

Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015: Tại Điều 94, “dữ liệu điện tử” được chính thức công nhận là một trong những nguồn chứng cứ.
Luật Giao dịch điện tử 2023: Luật này (có hiệu lực từ ngày 01/07/2024, thay thế Luật Giao dịch điện tử 2005) tiếp tục khẳng định thông điệp dữ liệu không bị phủ nhận giá trị pháp lý chỉ vì nó ở dạng điện tử.

Như vậy, về mặt pháp lý, tin nhắn (qua SMS, Zalo, Messenger, Viber…) và email hoàn toàn có thể được xem xét là chứng cứ trước Tòa.

Điều Kiện Để Tin Nhắn, Email Được Tòa Án Chấp Thuận

Không phải mọi tin nhắn, email bạn nộp lên đều mặc nhiên được Tòa án chấp nhận. Để được coi là chứng cứ hợp pháp, dữ liệu điện tử của bạn cần thỏa mãn các điều kiện cốt lõi sau:

1. Tính Nguyên Vẹn (Toàn Vẹn)

Đây là yêu cầu quan trọng nhất. Bạn phải chứng minh được nội dung tin nhắn, email đó là nguyên bản, không bị chỉnh sửa, cắt xén hay thay đổi. Tòa án cần đảm bảo rằng thông điệp dữ liệu được khởi tạo, gửi, nhận và lưu trữ một cách toàn vẹn.

Ví dụ: Một ảnh chụp màn hình tin nhắn đã bị cắt cúp, không rõ người gửi, người nhận, thời gian… sẽ có giá trị chứng minh rất thấp vì tính toàn vẹn không được đảm bảo.

2. Tính Xác Thực (Xác Định Được Nguồn Gốc)

Bạn cần chứng minh được nguồn gốc của chứng cứ đó. Cụ thể là:

Ai là người gửi? Ai là người nhận? Điều này có thể được chứng minh thông qua số điện thoại, địa chỉ email, tài khoản mạng xã hội…
Thời gian gửi/nhận là khi nào? Dấu thời gian (timestamp) trên tin nhắn, email là một yếu tố quan trọng.

3. Tính Hợp Pháp

Quá trình thu thập chứng cứ phải hợp pháp. Bạn không thể sử dụng các biện pháp vi phạm pháp luật (như hack email, trộm điện thoại…) để có được các dữ liệu này. Chứng cứ thu thập được từ hành vi trái pháp luật sẽ không được Tòa án chấp nhận.

Làm Thế Nào Để Giao Nộp Chứng Cứ Điện Tử Đúng Cách?

Để tăng khả năng được Tòa án chấp nhận, khi giao nộp tin nhắn, email làm chứng cứ, bạn nên thực hiện theo các bước sau:

In ra giấy: In toàn bộ nội dung email, ảnh chụp màn hình các đoạn tin nhắn một cách rõ ràng, không cắt cúp, thể hiện rõ các thông tin về người gửi, người nhận, thời gian.
Lập vi bằng: Đây là cách thức hữu hiệu và có giá trị pháp lý cao nhất. Bạn có thể yêu cầu Thừa phát lại lập vi bằng ghi nhận lại nội dung các tin nhắn, email trên chính thiết bị điện tử (điện thoại, máy tính). Vi bằng của Thừa phát lại được coi là nguồn chứng cứ để Tòa án xem xét, giải quyết vụ việc.
Giao nộp kèm thiết bị: Trong một số trường hợp, Tòa án có thể yêu cầu bạn cung cấp thiết bị gốc (điện thoại, máy tính) chứa các dữ liệu điện tử đó để đối chiếu, kiểm tra.
Yêu cầu Tòa án trưng cầu giám định: Nếu bên kia phủ nhận tính xác thực của tin nhắn, email, bạn có quyền yêu cầu Tòa án trưng cầu giám định để xác định tính nguyên vẹn, tính xác thực của dữ liệu điện tử.

Những lưu ý quan trọng cần “nằm lòng”

Chủ động lưu trữ: Ngay khi phát sinh những trao đổi quan trọng có khả năng dẫn đến tranh chấp, hãy chủ động sao lưu (backup), chụp màn hình một cách cẩn thận.
Không chỉnh sửa: Tuyệt đối không chỉnh sửa, photoshop nội dung tin nhắn, email. Hành vi này không chỉ làm mất giá trị chứng cứ mà còn có thể bị xem là hành vi cung cấp chứng cứ giả.
Ngữ cảnh là vua: Cung cấp toàn bộ đoạn hội thoại để Tòa án có cái nhìn toàn cảnh, hiểu đúng bối cảnh của cuộc trao đổi, tránh việc diễn giải sai lệch do các tin nhắn bị cắt xén.

Kết luận: Tin nhắn và email hoàn toàn có thể được Tòa án chấp nhận là chứng cứ quan trọng trong quá trình giải quyết tranh chấp. Tuy nhiên, để “vũ khí” này phát huy hiệu quả, bạn cần đảm bảo các chứng cứ đó đáp ứng được các yêu cầu về tính nguyên vẹn, tính xác thực và được thu thập, giao nộp một cách hợp pháp. Khi có nghi ngờ, việc tìm đến Thừa phát lại để lập vi bằng là một giải pháp an toàn và hiệu quả nhất.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0979.266.128 hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp