Bộ Công an đề xuất bỏ tử hình ở 8 tội danh, thay bằng chung thân không giảm án

Bộ Công an vừa công bố dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) với nhiều điểm đáng chú ý, đặc biệt là đề xuất bỏ hình phạt tử hình ở 8/18 tội danh hiện hành có mức án cao nhất là tử hình. Thay vào đó, những tội danh này sẽ áp dụng hình phạt tù chung thân không xem xét giảm án, nhằm đảm bảo tính nhân đạo nhưng vẫn duy trì sự nghiêm khắc cần thiết. Dự kiến, dự án luật này sẽ được trình Quốc hội khóa XV xem xét vào tháng 10-2025.

Bất cập hiện hành và lý do thay đổi

Theo Bộ Công an, sau hơn 8 năm thi hành, Bộ luật Hình sự hiện hành đã bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập, đặc biệt trong các quy định về hình phạt tử hình.

• Khó khăn trong áp dụng: Các mức định lượng và loại hình phạt trong khung tử hình ở một số tội danh còn rộng, gây khó khăn cho tòa án trong việc tuyên án.
• Tính cần thiết: Một số tội danh không còn cần thiết phải duy trì hình phạt tử hình do tính chất, mức độ nguy hiểm không quá cao, hoặc thực tiễn cho thấy tòa án hiếm khi áp dụng án tử hình. Ví dụ như tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật, tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, hoặc ít áp dụng như tội tham ô tài sản, nhận hối lộ.
• Vấn đề về đối tượng và thời hiệu: Hiện Bộ luật chưa có quy định không áp dụng hoặc không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh hiểm nghèo như ung thư giai đoạn cuối, HIV giai đoạn AIDS, dù đây được coi là những “bản án tử hình” của bệnh tật. Ngoài ra, việc quy định thời hiệu thi hành án tử hình là 20 năm nhưng lại không rõ ràng về việc chuyển đổi hình phạt sau khi hết thời hiệu cũng là một điểm bất cập.

8 tội danh dự kiến được bỏ hình phạt tử hình

Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với 8 tội danh, chiếm 44,44% tổng số tội danh có khung hình phạt tử hình hiện hành. Điều này phù hợp với định hướng của Đảng ủy Viện kiểm sát nhân dân tối cao về việc rà soát, giảm bớt tội danh áp dụng hình phạt tử hình và tăng cường áp dụng biện pháp chuyển đổi hình phạt.

Cụ thể, 8 tội danh bao gồm:

• Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109 Bộ luật Hình sự).
• Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114).
• Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194 Bộ luật Hình sự).
• Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250 Bộ luật Hình sự).
• Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421 Bộ luật Hình sự).
• Tội gián điệp (Điều 110).
• Tội tham ô tài sản (Điều 353).
• Tội nhận hối lộ (Điều 354).

Những thay đổi liên quan khác

Dự thảo cũng đề xuất một số quy định quan trọng khác nhằm hoàn thiện các quy định về hình phạt tử hình:

• Hoãn thi hành án tử hình 2 năm: Bổ sung quy định cho phép tòa án có thể tuyên hoãn thi hành án tử hình 2 năm đối với người bị kết án ngay tại thời điểm tuyên án. Điều này vừa đảm bảo tính nhân đạo, vừa phù hợp với thực tiễn thời gian thi hành án (thường mất 16-30 tháng). Thời gian 2 năm cũng tạo cơ hội cho những người phạm tội tham nhũng thực hiện khắc phục hậu quả (nộp 3/4 tài sản tham nhũng để được chuyển thành tù chung thân).
• Xử lý khi hết thời hiệu thi hành án: Bổ sung quy định tại Điều 60 Bộ luật Hình sự, theo đó, sau khi hết thời hiệu thi hành bản án tử hình (20 năm), người bị kết án tử hình sẽ được chuyển xuống hình phạt tù chung thân hoặc chung thân không xét giảm án.
• Thủ tục tố tụng rõ ràng: Bổ sung quy định về thủ tục tố tụng khi người bị kết án được chuyển sang hình phạt tù chung thân hoặc chung thân không xét giảm án.

Những đề xuất sửa đổi này cho thấy nỗ lực của Bộ Công an trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự, hướng tới một nền tư pháp nhân văn hơn nhưng vẫn đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa tội phạm trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển.

Lưu ý: Nội dung bài viết công khai tại website của Công ty luật Quảng Ninh chỉ mang tính chất tham khảo về việc áp dụng quy định pháp luật. Tùy từng thời điểm, đối tượng và sự sửa đổi, bổ sung, thay thế của chính sách pháp luật, văn bản pháp lý mà nội dung tư vấn có thể sẽ không còn phù hợp với tình huống Quý khách đang gặp phải hoặc cần tham khảo ý kiến pháp lý. Trường hợp Quý khách cần ý kiến pháp lý cụ thể, chuyên sâu theo từng hồ sơ, vụ việc, vui lòng liên hệ với Chúng tôi qua các phương thức bên dưới. Với sự nhiệt tình và tận tâm, Chúng tôi tin rằng văn phòng Luật sư Quảng Ninh sẽ là nơi hỗ trợ pháp lý đáng tin cậy của Quý khách hàng.

Công ty Luật TNHH MTV Luật Sư Quảng Ninh.

Địa chỉ: số 575 đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hồng Hải, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Địa chỉ chi nhánh: số 31 đường Lý Thường Kiệt, tổ 1, khu 3, phường Thanh Sơn, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Nếu còn vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại: 0961.926.188/0353.266.128  hoặc đặt lịch hẹn để được hỗ trợ trực tiếp.